|
|
| Line 1: |
Line 1: |
| − | {{Zie dp}}
| + | The '''Principality of Blueacia''' ([[Blueacian]]: ''Principatu de Blue'a''; [[simplified]]: ''Principauté de Blueacia'') is a tiny island state in the Pasific Ocean. |
| − | {{Infobox land plus
| + | |
| − | | naaminlandstaal = Principauté de Monaco
| + | |
| − | | vlag = [[Bestand:Flag of Monaco.svg|border|123px|Vlag van Monaco]]
| + | |
| − | | vlagartikel = Vlag van Monaco
| + | |
| − | | wapen = [[Bestand:Coat of Arms of Monaco.svg|100px|Wapen van Monaco]]
| + | |
| − | | wapenartikel = Wapen van Monaco
| + | |
| − | | locatiekaart = Location Monaco Europe.png
| + | |
| − | | talen = [[Frans]]<ref>{{fr}}[http://www.gouv.mc/Gouvernement-et-Institutions/Les-Institutions/La-Constitution-de-la-Principaute#eztoc81068_2 Art.8 Grondwet van Monaco] (De officiële site in het Frans)</ref><ref>{{en}}[http://en.gouv.mc/Gouvernement-et-Institutions/Les-Institutions/La-Constitution-de-la-Principaute#eztoc1036069_2 Art.8 Grondwet van Monaco] (De officiële site in het Engels)</ref>
| + | |
| − | | hoofdstad = [[Monaco-Ville]]<ref>Monaco is een [[stadstaat]]</ref><ref>{{fr}}[http://www.gouv.mc/Gouvernement-et-Institutions/Les-Institutions/La-Constitution-de-la-Principaute#eztoc81068_10 Art.78 Grondwet van Monaco] Le territoire de la Principauté forme une seule commune.</ref>
| + | |
| − | | religie = [[Rooms-katholieke Kerk|Katholiek]]
| + | |
| − | | regeringsvorm = [[Constitutionele monarchie|Parlementaire monarchie]] ([[prinsdom]])
| + | |
| − | | staatshoofd = [[Prins]] [[Albert II van Monaco|Albert II]]
| + | |
| − | | regeringsleider = [[Premier (regeringsleider)|Premier]] [[Serge Telle]]
| + | |
| − | | pctwater = -
| + | |
| − | | munteenheid = [[Euro]]
| + | |
| − | | valutacode = EUR
| + | |
| − | | tijdzone = [[UTC+1|+1]] (zomer [[UTC+2|+2]])
| + | |
| − | | volkslied = ''[[Hymne Monégasque]]''
| + | |
| − | | feestdag = [[19 november]]
| + | |
| − | | tld = mc | landcode = MCO | tel = 377
| + | |
| − | | CIAkaart=Kaart Monaco-nl.png
| + | |
| − | }}
| + | |
| | | | |
| − | Het '''Vorstendom Monaco''' ([[Monegaskisch]]: ''Principatu de Mu̍negu''; [[Frans]]: ''Principauté de Monaco'') is een [[dwergstaat]] aan de [[Middellandse Zee]], dat verder aan de landzijde geheel omsloten wordt door [[Frankrijk]]. Monaco heeft een oppervlakte van 2,02 [[Vierkante kilometer|km²]] en is na [[Vaticaanstad]] het kleinste land ter wereld. Het telt {{statsland-schattingkort}} inwoners waardoor het de [[Lijst van landen naar bevolkingsdichtheid|dichtstbevolkte onafhankelijke staat ter wereld]] is.
| + | Since the creation of the Principality of Blueacia [[01 Januari 1945]] it is the smallest country in the [[East Pasific]]. it is just 50 square miles. The small island state is world known for its low taxes and lots of casino's, with the most famous opened at the 25th birthday of the first Prince of Blueacia [[Harm Bianchi-Lefèvre]]. This was also the first casino to open its doors in the country. |
| | | | |
| − | Monaco is ontstaan op [[8 januari]] [[1297]]. Hoewel Monaco aan landzijde geheel omsloten wordt door de [[Europese Unie]], is het land er geen lid van. Het heeft wel de [[euro]] als munteenheid.
| |
| | | | |
| − | Het dwergstaatje staat internationaal bekend als een mondaine badplaats en [[belastingparadijs]] met een beroemd [[Monte Carlo Casino|casino]], ''beau monde'' en een jaarlijkse [[Grand Prix Formule 1 van Monaco|Grand Prix]] in het [[Formule 1|Formule 1-autoracen]]. Het heeft naast [[Monegaskisch voetbalelftal|het nationale voetbalelftal]] ook een eigen voetbalclub, [[AS Monaco]], die in de Franse competitie speelt.
| |
| | | | |
| − | In Monaco wonen meer buitenlanders dan [[Monegasken]]. Van de inwoners is 17% Monegask; 28% heeft de Franse nationaliteit en van de overige 55% is een belangrijk deel [[Italië|Italiaan]].
| + | == History == |
| | | | |
| − | == Geschiedenis ==
| |
| − | {{Zie ook|Zie ook: [[Geschiedenis van Monaco]]}}
| |
| − | De naam Monaco stamt af van het Griekse Monoikos, van μόνοικος "enkel huis", van μόνος "alleen, enkel" + οίκος "huis". [[Phocaea (antieke stad)|Phocaeërs]] stichtten er in de 6e eeuw voor Chr. een kolonie, die door [[Liguriërs]] bevolkt werd. De legende wil dat [[Herakles (mythologie)|Hercules]] hier langs is gekomen en een tempel heeft opgericht.
| |
| | | | |
| − | Het huidige Monaco begon als kolonie van de [[Republiek Genua]] toen in 1215 een fort op de [[Rots van Monaco]] werd gebouwd. In 1297 nam [[François Grimaldi]], vermomd als franciscaner monnik (''monaco'' in het Italiaans, een toevalligheid), het fort in en sindsdien wordt het gebied bestuurd door het [[Huis Grimaldi]]. In de [[14e eeuw]] namen ze ook de steden [[Menton]] en [[Roquebrune-Cap-Martin]] in. In [[1848]] verklaarden deze gebieden zich weer onafhankelijk. Uiteindelijk werden deze steden in 1861 overgedragen aan Frankrijk middels het [[Frans-Monegaskisch Verdrag (1861)|Frans-Monegaskisch Verdrag]].
| |
| | | | |
| − | Om nieuwe inkomsten te genereren besloot [[Karel III van Monaco|Prins Karel de derde]] om de wijk [[Monte Carlo (Monaco)|Monte Carlo]] opnieuw in te richten. In [[1863]] opende hier het [[Monte Carlo Casino]] haar deuren en een jaar later het [[Hotel de Paris]]. In 1868 werd een treinverbinding geopend waardoor het een populaire toeristische bestemming werd.
| + | == Geography == |
| | | | |
| − | Tot 1911 waren de vorsten van Monaco absolute heersers. In 1910 vond een oproer plaats dat bekend zou worden als de Monegaskische revolutie. Dit had als resultaat dat in 1911 een grondwet werd aangenomen. In juli [[1918]] werd een verdrag getekend dat Frankrijk beschermheerschap verleende over Monaco. Dit verdrag, onderdeel van het [[Vrede van Versailles (1919)|Verdrag van Versailles]], bepaalde tevens dat Monaco het Franse militaire, politieke en economische beleid zou gaan volgen.
| |
| | | | |
| − | In eerste instantie bleef Monaco neutraal tijdens de [[Tweede Wereldoorlog]]. In november [[1942]] werd het land bezet door Italiaanse troepen. In september [[1943]], na de val van [[Benito Mussolini|Mussolini]], nam de [[Wehrmacht]] het over waarna de deportatie van de Joodse bevolking begon.
| + | == Goverment == |
| | | | |
| − | In 1949 besteeg [[Reinier III van Monaco|Reinier III]] de troon. Hij trouwde in [[1956]] met de Amerikaanse actrice [[Grace Kelly (actrice)|Grace Kelly]]. Dit gaf het staatje internationale bekendheid. In de [[1970-1979|jaren zeventig]] en [[1980-1989|tachtig]] vond een ware [[Hausse|bouwhausse]] plaats en werd het land volgebouwd met flatgebouwen. Ook werd de wijk [[Fontvieille (Monaco)|Fontvieille]] door [[landaanwinning]] aangelegd. Monaco werd een dure stad om te wonen en moeilijk betaalbaar voor de oorspronkelijke monegasken.
| |
| | | | |
| − | In 1993 werd Monaco volwaardig lid van de [[Verenigde Naties]]. In 2002 bepaalde een nieuw verdrag tussen Frankrijk en Monaco dat als er geen troonopvolgers zijn om de dynastie voort te zetten, het vorstendom niettemin een onafhankelijke staat blijft. De militaire verdediging van Monaco blijft wel de verantwoordelijkheid van Frankrijk.
| + | == House of Bianchi-Lefèvre == |
| | | | |
| − | == Geografie ==
| |
| − | Het prinsdom Monaco is het op één na kleinste onafhankelijke land ter wereld, na het [[Vaticaanstad|Vaticaan]]. Het ligt aan de kust van de [[Middellandse Zee]], 18 kilometer ten oosten van [[Nice]] en vlak bij de Italiaanse grens, en is aan de landzijde geheel ingesloten door het [[Frankrijk|Franse]] departement [[Alpes-Maritimes]]. Monaco bestaat uit een smalle strook land langs de kust aan de voet van de heuvels die het begin van de [[Alpen]] vormen. Het gebied is rotsachtig met veel hoogteverschillen en bijna compleet volgebouwd, met veel flatgebouwen. Het hoogste punt van Monaco is de [[Chemin des Révoires]] op 161 meter hoogte, een pad op de flank van de [[Mont Agel]], waarvan de top aan de Franse zijde van de grens ligt.
| |
| | | | |
| − | == Bestuurlijke indeling ==
| |
| − | Monaco telt slechts één gemeente, die eveneens Monaco heet. Het is daarmee, net als [[Singapore]] en [[Vaticaanstad]], een [[stadstaat]]. Tot 1954 bestond Monaco uit drie gemeenten, maar in dit jaar ontstond een dispuut waarbij de regering ervan werd beschuldigd een [[verdeel en heers|verdeel-en-heers]]tactiek toe te passen tegenover de drie gemeenten. De gemeenten werden prompt opgeheven en omgevormd tot 3 ''quartiers'' (wijken). Het bestuur werd gecentraliseerd. Na verloop van tijd werden nieuwe wijken gecreëerd, onder andere door het kunstmatig bijmaken van land in zee. Tegenwoordig zijn er tien wijken, die op hun beurt zijn onderverdeeld in ''îlots'' (blokken). In totaal zijn er 178 îlots.
| |
| | | | |
| − | == Politiek en vorstenhuis == | + | ==Religion== |
| − | De staat Monaco is een [[constitutionele monarchie]] met een [[prins]] als [[staatshoofd]]. De huidige vorst is [[Albert II van Monaco|Albert II]] uit het huis [[Huis Grimaldi|Grimaldi]]. Deze familie zit al ruim 700 jaar op de troon. Sinds 1 februari 2016 is [[Serge Telle]] premier, een functie die in Monaco ''Ministre d'État'' (Minister van Staat) heet.
| + | |
| | | | |
| − | {{Zie ook|Zie ook: [[Lijst van heersers van Monaco]]}}
| |
| | | | |
| − | == Buitenlandse betrekkingen == | + | == Economy == |
| − | Veel buitenlandse politieke aangelegenheden, alsmede de defensie van het land, worden afgehandeld door buurland [[Frankrijk]]. Monaco is geen lid van de [[Europese Unie]], maar is op 5 oktober 2004 wel lid geworden van de [[Raad van Europa]]. Doordat het een douane-unie met Frankrijk vormt maakt het land deel uit van het [[Verdragen van Schengen|Schengengebied]].
| + | |
| | | | |
| − | In het land zijn [[ambassade]]s gevestigd van Frankrijk en Italië. Ook hebben een aantal landen er een [[Consulaat (diplomatie)|consulaat]]. Monaco heeft zelf ambassades in acht landen, waaronder in Brussel.
| |
| | | | |
| − | == Demografie == | + | === Industry and banks === |
| − | Monaco is het op één na dichtstbevolkte land ter wereld en heeft ook de grootste politiemacht en -aanwezigheid, zowel per hoofd van de bevolking als per vierkante meter.
| + | |
| | | | |
| − | In Monaco wonen meer buitenlanders dan Monegasken. Van de inwoners is slechts 17% Monegask. De meeste inwoners, 28%, hebben de Franse nationaliteit, gevolgd door de 17% Monegasken, eveneens 17% Italianen en 6% Britten. De overige 32% komen uit 120 andere landen.
| |
| | | | |
| − | Het [[Franse taal|Frans]] is de enige officiële taal van Monaco. Italiaans, Engels en het lokale [[Monegaskisch]] (dat afstamt van het [[Genuees|Genuese]] dialect) worden ook gesproken. Het percentage analfabeten is 1%.
| |
| | | | |
| − | ==Religie== | + | == Tourism == |
| − | Het [[Rooms-katholieke Kerk|katholicisme]] is de officiële [[Religie|godsdienst]] van Monaco en de grondwet garandeert de [[vrijheid van godsdienst]].<ref>{{fr}}[http://www.gouv.mc/Gouvernement-et-Institutions/Les-Institutions/La-Constitution-de-la-Principaute#eztoc81068_2 Art. 9 Grondwet van Monaco] La religion catholique, apostolique et romaine est religion d’État - Art. 23. - La liberté des cultes, celle de leur exercice public, ainsi que la liberté de manifester ses opinions en toutes matières sont garanties, sauf la répression des délits commis à l’occasion de l’usage de ces libertés.</ref>
| + | |
| | | | |
| − | == Economie == | + | == Sports == |
| − | Een belangrijke sector in de economie van Monaco is [[toerisme]]; de meeste toeristen komen voor het [[klimaat]] en de [[Casino (gokken)|casino's]]. De [[Société des bains de mer de Monaco|SBM]] is de oudste en grootste Monegaskische onderneming in deze sector. Zij baat onder meer het Casino uit, maar heeft daarnaast ook tal van andere belangen in de Monegaskische vermaaksindustrie en in de vastgoedsector.
| + | |
| | | | |
| − | === Industrie en bankwezen ===
| |
| − | Naast het toerisme beschikt Monaco ook over een uitgebreide bancaire sector; de bekendheid van het staatje als [[belastingparadijs]] draagt hier zeker toe bij. Er is sprake van regulering in deze sector, maar buitenlanders (met uitzondering van Franse staatsburgers) hoeven er nog steeds geen inkomstenbelasting af te dragen. Er is in Monaco zelfs sprake van wat industrie, die 8% van het [[Bruto nationaal product|BNP]] levert. Monaco heeft een brouwerij, er is een fabriek die plastic voor de automobielindustrie bewerkt, en er zijn enkele farmaceutische industrieën. De meeste werknemers (ongeveer 40.000) zijn forenzen uit Frankrijk en Italië.
| |
| | | | |
| − | Monaco is geen lid van de [[Europese Unie]], maar het land gebruikt wel de [[euro]] en er is geen grenscontrole meer met [[Frankrijk]].
| + | == Famous Blueacians == |
| − | | + | * [[ ]] |
| − | == Toeristische attracties == | + | * [[ ]] |
| − | === Monte Carlo ===
| + | * [[ ]] |
| − | In [[Monte Carlo (Monaco)|Monte Carlo]] aan het ''Place du Casino'' ligt het [[Monte Carlo Casino]], een van de meest beroemde en exclusieve casino's ter wereld. Aan ditzelfde plein ligt het dure [[Hotel de Paris]] met bijbehorend Café de Paris.
| + | * [[ ]] |
| − | | + | * [[ ]] |
| − | === Monaco Ville ===
| + | * [[ ]] |
| − | In [[Monaco-Ville|Monaco Ville]], de oude vestingstad die tegen het begin van de bergen van de [[Franse Alpen]] ligt en de [[Rots van Monaco]] omvat, liggen het [[Prinselijk paleis van Monaco]], de [[Kathedraal van Monaco]], waar alle vorsten begraven worden, en het beroemde oceanografische museum [[Musée Océanographique de Monaco]].
| + | * [[ ]] |
| − | | + | |
| − | === Fontvieille ===
| + | |
| − | In [[Fontvieille (Monaco)|Fontvieille]] ligt het [[Stade Louis II]], het stadion van de voetbalclub [[AS Monaco]]. tot 2012 werd er elk jaar de [[UEFA Super Cup]] gespeeld. Er kunnen 18.500 mensen in het stadion zitten. Verder bevinden zich er het Fontvielle Park en de Prinses Grace Rozentuin, het Monaco Automuseum en het Monaco Dierenpark.
| + | |
| − | | + | |
| − | == Sport ==
| + | |
| − | De [[Grand Prix Formule 1 van Monaco]] is een van de bekendste races uit de [[autosport]], en naast de nachtrace in [[Singapore]] en Baku (Azerbaijan) de enige [[Formule 1]]-wedstrijd die volledig op een stratencircuit gereden wordt. De Grand Prix vindt elk jaar in de maand mei plaats.
| + | |
| − | | + | |
| − | [[AS Monaco]] is de bekendste voetbalclub van het land. De club won de Franse landstitel en de Franse beker en haalde de finale van zowel de Champions League als de Europa Cup II, die beide verloren gingen. Van 1998 tot en met 2012 werd de strijd om de [[UEFA Super Cup]] jaarlijks aan het begin van het voetbalseizoen gespeeld in het [[Stade Louis II]] in Monaco.
| + | |
| − | | + | |
| − | Tussen 1939 en 1964 kwam er zes keer een [[Ronde van Frankrijk|Touretappe]] aan in Monaco. In [[Ronde van Frankrijk 2009|2009]] organiseerde het dwergstaatje de ''Grand Départ'', met een openingstijdrit en de start van de tweede etappe.
| + | |
| − | | + | |
| − | Verder heeft Monaco een succesvolle vrouwenschaakploeg, CE Monaco, die in 2007, 2008 en 2010 de Europa Cup voor clubs won. Daarnaast wordt elk jaar het [[ATP-toernooi van Monte Carlo]] gehouden. Dit [[tennis]]toernooi wordt overigens wegens ruimtegebrek buiten het land gehouden. Dan heb je nog de jaarlijkse [[Monaco Marathon]]. Deze start in Monaco, de deelnemers rennen dan naar [[Ventimiglia]] en weer terug naar Monaco. Vlak bij de haven is een [[zwembad met olympische afmetingen]] te vinden dat in de winter als ijsbaan wordt gebruikt.
| + | |
| − | | + | |
| − | Op de [[Olympische Spelen]] heeft Monaco nog nooit een medaille gewonnen. Wel behaalde het land één bronzen medaille op de [[Olympische Jeugdspelen]], de [[World Games]] en de [[World Mind Sports Games]] .
| + | |
| − | | + | |
| − | == Bekende Monegasken ==
| + | |
| − | * [[Albert II van Monaco|Prins Albert van Monaco]] | + | |
| − | * [[Charlene Wittstock]], echtgenote van Prins Albert | + | |
| − | * [[Caroline van Monaco|Prinses Caroline van Monaco]] | + | |
| − | * [[Stephanie van Monaco|Prinses Stephanie van Monaco]]
| + | |
| − | * [[Benjamin Balleret]] (1983), tennisser
| + | |
| − | * [[Olivier Beretta]] (1969), Formule 1-coureur
| + | |
| − | * [[Louis Chiron]] (1899-1979), autocoureur
| + | |
| − | * [[Alexandra Coletti]] (1983), alpine-skiester
| + | |
| − | * [[Aldo Crommelynck]] (1931-2008), graveur
| + | |
| − | * [[Léo Ferré]] (1916-1993), dichter, componist en musicus
| + | |
| − | * [[Sébastien Gattuso]] (1971), atleet
| + | |
| − | * [[Torben Joneleit]] (1987), Duits voetballer
| + | |
| − | * [[Honoré Langlé]] (1741-1807), componist, muziektheoreticus en muziekpedagoog
| + | |
| − | * [[Louis Notari]] (1879-1961), belangrijke schrijver in het [[Monegaskisch]]
| + | |
| − | * [[Franz Schreker]] (1878-1934), (Oostenrijks) componist | + | |
| − | * [[Danièle Thompson]] (1942), scenariste, filmregisseur en schrijfster | + | |
| − | * [[Daniel Elena]] (1972), Rallynavigator | + | |
| − | * [[Manuel Vallaurio]] (1987), voetballer | + | |
